Beyşehir günlüğümü anımsatan facebooktaki yazımda ardıç ağaçlarını ve kuşunu anlatarak “Ardıç tohumunu yutan ardıç kuşunun bu tohumu bir ay kursağında tuttuğunu ve pisliği ile birlikte toprağa bıraktığını, eğer şansı olursa filizlenip topraktan filiz vererek çıktığını” yazmıştım.
Bu durumu ben bilmiyordum. 19 Ocak 2003 tarihinde Beyşehir’e gittiğimde öğrendim ve günlüğüme yazdım.
Yine kahvaltılarımızda vazgeçilmez katığımız olan zeytin önemli bir gıdamızdır. Zeytinin çok uzun ömürlü olduğu söylenir. Ortalama ömrü 300–400 yılmış. 1.000 yıl kadar da yaşayanları varmış. 12–15 metreye kadar boy atarmış. 7–8 yaşında meyvesini vermeye başlayan zeytin ağacının 35’inci yaşında ise verimi artarmış. Sonra verimi azalırmış, 100 yaşında da ağacının yenilenmesi gerekirmiş.
Zeytin çekirdeği çok zor çimlenirmiş. Bunun nedeni de zeytin ağacının sıcak-kurak iklimde yetişmesiymiş. Zeytin ağaçları az suya ihtiyaç duyarmış, bu yüzden zeytin ağacının odunu da sertmiş.
Cenk Durmuşkahya’nın, Tübitak Bilim Teknik dergisinin Ocak 2006 sayısında yazdığına göre: 20-25 cm boyu ile simsiyah tüyü ve sarı – kavuniçi renk gagası bulunan karatavuk kuşu zeytin meyvelerini çok severmiş.
Bu meyveleri bir çırpıda yutarmış ve zeytinin etli kısımlarını sindirirmiş. Ancak, odunsu yapıda olan zeytinin çekirdeğini sindiremezmiş ve dışkılama yoluyla sindiremediği çekirdeği dışarıya atarmış.
İşte sadece karatavukların kursağından geçmiş olan bu zeytin çekirdekleri toprağa düştüğünde çimlenebilirmiş. Çünkü karatavuk kursağındaki küçük taşlarla ve sahip olduğu kuvvetli asitlerle zeytin çekirdeklerinin odunsu kabuğunu, sindirim sırasında inceltir ve yumuşatırmış. Bu yüzden de zeytin çekirdeğinin kabuğu incelir ve yumuşadığından bu çekirdekler toprağa düştüğünde çimlenirmiş.
Bundan dolayı karatavukları avlayıp neslini tüketmemeliymişız. Yukarıdaki günlüğümde anlattığım gibi karatavuğun yakın akrabası olan ardıç kuşu (Turdus pilaris) da ardıç ağacının çoğalmasını sağlarmış. Zeytin çekirdeği gibi odunsu olan ardıç kozalakları da sadece ardıç kuşunun kursağından geçtikten sonra çimlenirmiş”
Doğanın dili ne kadar farklı, insan her gün yeni şeyler öğreniyor ve şaşıyor.
Bizim bölgemizde ayçiçeğine günebakan denir. Bütün gün güneşe bakar, akşam da güneş batınca boynunu büker.
Kardelen çiçeğini de ilk Bolu’da karlar altında görmüştüm. Karı delip açtığı için bu ismi almış.
Hasan OKURSOY 30 Aralık 2020 Yelki
